Badania przesiewowe to zespół badań stanowiących pierwsze ogniwo łańcucha diagnostyki chorób nowotworowych. Najczęściej wykonywane są badania na podstawie moczu oraz pobrania krwi pacjenta, gdzie sprawdzanych jest kilka wskaźników, w tym najbardziej trafne źródło informacji – markery nowotworowe.
Są nimi poziomy czynników chemicznych, które w zdrowym organizmie nie powinny występować w dużym stężeniu lub nie powinno być ich w ogóle. Na ich postawie oceniany bywa wstępny poziom zaawansowania choroby, można tym samym przyspieszyć dalszą diagnostykę. W przypadku podejrzenia nowotworu zlecane są pakiety badań markerów, stanowiących sprawdzenie ewentualnych kilku ognisk nowotworu (etap przed wykonaniem tomografii komputerowej). Lekarz zlecający badania na początku podaje do wykonania Pacjentowi również kilka innych badań, w tym poziom OB – odczyn odpowiedzialny za stan zapalny, morfologia pełna – ocena ilościowa i jakościowa poszczególnych składników krwi; niekiedy na wstępie potrzebne jest określenie miana CRP – białka ostrej fazy.
Najczęściej oznacza się poziom markerów następujących nowotworów:
CEA – rak jelita grubego
CA 19-9 – rak trzustki
CA 125 – rak jajnika
βHCG – rak jądra, zaśniad groniasty
AFP – rak jądra (nienasieniak), pierwotny rak wątroby
PSA – rak gruczołu krokowego
Prócz samej diagnostyki wstępnej markery służą ocenie i kontroli skuteczności leczenia, a także już po zakończonym procesie stanowią opcję wykluczenia nawrotu lub wczesnego jego rozpoznania.
Badania przesiewowe wykonać można zarówno na zlecenie lekarskie jak i na prośbę pacjenta.
Autorzy: mgr Paulina Hycnar, pielęgniarka
mgr inż. Joanna Iwańska, spec. ds. wizerunku Kliniki